Hij was op 18 maart 1800 nog maar Premier Consul van de Franse Republiek en had zichzelf nog niet tot keizer gekroond, toen Napoleon Bonaparte met de Loi sur l’Organisation des Tribunaux, de Rechtbank van Eerste Aanleg van Dendermonde oprichtte. Enkele jaren later liet hij ook de Code Civil opstellen, die nog altijd de basis van ons burgerlijk recht vormt.
De Rechtbank van Eerste Aanleg werd gehuisvest op een plaats waar al eeuwenlang recht werd gesproken, namelijk op het burchteiland (een eilandje in het midden van de Dender) waar de Heren van Dendermonde in de middeleeuwen een versterkt kasteel hadden opgericht. Dit was het Leenhof, het hof van de Heer van Dendermonde en de hoogste rechtbank van de stad en het Land van Dendermonde.
In de 17de eeuw was de burcht vervallen en verhuisde het Leenhof naar de Grote Markt waar nu 'BeeVee' staat. De paters Karmelieten-Discalsen bouwden een klooster en een kerk op de ruïne van de burcht van Dendermonde. Tijdens de Franse periode werden zowel het Leenhof als het klooster afgeschaft en de leegstaande gebouwen van de paters werden gebruikt door de nieuwe volksrechtbanken en vanaf 1800 door de Rechtbank van Eerste Aanleg. In 1811 werd het klooster officieel ingericht als gerechtshof.
In de 19e eeuw werd de rechtbank tweemaal verbouwd, eenmaal in Griekse stijl voorzien van vier Dorische zuilen en vervolgens in gotische stijl. In september 1914 werd Dendermonde door de Duitse troepen verwoest en platgebrand en ook het gotische gebouw van de rechtbank ontsnapte niet aan hun vernielzucht. Nadat de brandstichters met hun punthelmen zich hadden moeten ingraven aan de IJzer, vond de rechtbank een tijdelijk onderkomen in het voorlopig herstelde Stadhuis.
Men was na de Eerste Wereldoorlog van oordeel dat rechtshandhaving en jurisdictie belangrijke prioriteiten waren. Terwijl vele Dendermondenaren nog voor decennia in noodbarakken mochten resideren, verrees al in de periode 1923-1927 in volle pracht het nieuwe Justitiepaleis van Valentin Vaerwijck, een uitzinnig paleis voor wet en recht met een hoge toren en bekroond met een Ros Beiaard.
